Y tế và chăm sóc sức khỏe vốn là một trong những ngành lâu đời nhất, ra đời để phục vụ những nhu cầu cơ bản của con người. Qua thời gian, đây cũng là một trong những ngành có trình độ phát triển khoa học công nghệ ở mức cao và liên tục cải tiến để đáp ứng những thay đổi trong nhu cầu xã hội.
Sự phát triển của công nghệ nói chung đã hỗ trợ thúc đẩy ngành y tế và chăm sóc sức khỏe hình thành các mô hình kinh doanh mới. Một trong số các mô hình chăm sóc sức khỏe là mô hình y tế – chăm sóc sức khoẻ từ xa.
Thực trạng chung ngành chăm sóc sức khỏe Việt Nam
Tốc độ tăng trưởng mạnh
Thống kê trong năm 2018 tổng doanh thu các sản phẩm trong thị trường chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam vào khoảng 17,4 tỉ USD. Đơn vị dự báo thị trường y tế – chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì sức tăng trưởng mạnh ở mức hai con số. Tốc độ tăng trưởng luỹ kế hàng năm đến năm 2021 sẽ duy trì ở mức khoảng 12,5%. Trên trung bình đầu người, mức chi cho dịch vụ y tế – chăm sóc sức khỏe cũng tăng khoảng 2,3 lần trong vòng 10 năm giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2027. (1)
Cơ sở y tế tuyến trung ương phân bố chưa đồng đều
Tầng lớp trung lưu của Việt Nam đang có xu hướng tăng, dẫn đến nhu cầu chăm sóc sức khỏe tại các vùng miền cũng gia tăng. Tuy nhiên, bệnh viện chuyên khoa cấp tập trung nhiều ở các thành phố kinh tế thay vì miền tỉnh, gây ra nhiều những trở ngại trong việc đi lại cho các bệnh nhân không cư trú trong thành phố. Điều này đặc biệt còn gây ra nhiều khó khăn cho những bệnh nhân không thể đi lại vì điều kiện bệnh lý.
Số lượng bác sĩ còn thấp
Tỉ lệ bác sĩ trên một vạn dân của Việt Nam là 8,6 tính tới năm 2018, thấp hơn từ 4 đến 9 lần so với các nước phát triển. Bởi thế, việc đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe bệnh nhân với chất lượng mà bệnh nhân mong muốn còn nhiều hạn chế. (2)
Trình độ khám chữa bệnh chênh lệch
Sự chênh lệch về trình độ giữa các bác sĩ tuyến trung ương và tuyến tỉnh khiến người bệnh thường có xu hướng phải tìm về các trung tâm y tế lớn để khám chữa bệnh. Đây có thể được coi là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng quá tải cho toàn hệ thống y tế tuyến cuối do phần lớn các bệnh viện tập trung tại các thành phố trung tâm kinh tế.
Các giải pháp công nghệ cho vấn đề còn tồn đọng
Một giải pháp giúp giải quyết các vấn đề nếu trên đó là giải pháp công nghệ khám chữa bệnh từ xa. Mô hình tư vấn và khám chữa bệnh từ xa không làm thay đổi bản chất của quá trình giao tiếp giữa bác sĩ và bệnh nhân. Với các công cụ hỗ trợ dựa trên công nghệ số, quá trình thăm khám trở nên tiện lợi hơn.
Mô hình khám chữa từ xa có thể được chia thành các loại giải pháp khác nhau, mỗi giải pháp bao gồm những chức năng và lợi ích chuyên biệt nhằm mang lại giá trị cao nhất cho bệnh nhân, khách hàng cũng như bệnh viện và các doanh nghiệp y tế.
Loại 1: Khám kê đơn trực tuyến
Là loại công nghệ căn bản và phổ biến nhất trong công nghệ khám chữa từ xa. Công nghệ có chức năng giúp bệnh nhân ghi chụp hình các triệu chứng, sau đó gửi đến những người khám chữa bệnh. Đầu dây của bác sĩ và người khám chữa bệnh sẽ tiếp nhận hình ảnh chuyển động trực tuyến và trao đổi bệnh lý với bệnh nhân ngay qua video.
Khám chữa bệnh trực tuyến qua video không chỉ giúp loại bỏ thời gian đi lại căng thẳng cho bệnh nhân hoặc bác sĩ, đặc biệt là cho những người bệnh ở nông thôn không có nhiều lựa chọn chăm sóc sức khỏe như khu thành thị.
Loại 2: Lưu trữ và chuyển tiếp
Đóng vai trò chính trong việc tiếp nhận, làm hồ sơ cho bệnh nhân từ khoảng cách xa khi sử dụng dịch vụ khám chữa từ xa. Khác với việc quay và ghi hình ảnh trực tuyến, phương pháp công nghệ này không đòi hỏi sự giao tiếp tương tác đồng thời từ bên bệnh nhân và bên khám. Chuyên gia hoặc nhân viên y tế sẽ sau đó sẽ tải lên dữ liệu chẩn đoán dựa vào các dữ liệu mà người bệnh đăng tải trước đó, kê đơn cũng như khám chữa, bắt bệnh.
Chức năng của loại công nghệ khám từ xa này mang lại nhiều tiện ích về thời gian, giúp người bệnh và người khám có thời gian linh hoạt hơn khi đăng tải và nhận các dữ liệu y tế, giải quyết khó khăn trong việc sắp xếp thời gian cố định để gặp được bác sĩ.
Loại 3: Giám sát từ xa (RPM)
Giám sát bệnh nhân từ xa là một những công việc chủ chốt hỗ trợ nhiệm vụ khám chữa từ xa. Công nghệ này giúp theo dõi sức khỏe người bệnh từ xa bằng việc tự chia sẻ dữ liệu y tế của bệnh nhân thường xuyên với nhân viên giám sát y tế, giúp thu thập dữ liệu thụ động một cách hiệu quả cho quá trình giám sát và chăm sóc. Khi bệnh nhân có bất kỳ vấn đề nào phát sinh, nhân viên y tế có thể phản hồi ngay lập tức để nhắc nhở tái khám.
Công nghệ RPM mang lại nhiều lợi ích trong việc để bệnh nhân tự chủ động theo dõi, báo cáo thường xuyên cho nhân viên y tế, giúp họ giảm bớt gánh nặng cho hệ thống y tế cũng như cho phép nguồn lực được linh hoạt sử dụng cho các vấn đề cấp bách hơn.
Loại 4: Tham vấn giữa các chuyên gia
Một trong những chức năng quan trọng khác của khám chữa từ xa là các bác sĩ có thể mở rộng hơn phạm vi cung cấp dịch vụ y tế, chăm sóc sức khỏe với các bác sĩ bên ngoài. Chức năng này giúp cải thiện liên lạc giữa các thành viên của đội ngũ y tế, cho phép một bác sĩ có thể tiếp cận với nhiều chuyên gia cùng lúc mà không cần phải đi lại tận nơi.
Các chuyên gia thường có thể dễ dàng hợp tác và tham gia tham vấn với các chuyên gia, bác sĩ khác mà không có (hoặc có) sự hiện diện của bệnh nhân trong quá trình hợp tác chẩn đoán. Giải pháp công nghệ tham vấn từ xa này sẽ giúp việc điều trị đáng tin cậy hơn, bởi nó cho phép nhiều chuyên gia trong các ngành y tế với nhiều chuyên môn tham gia vào việc chẩn đoán bệnh của bệnh nhân.
Loại 5: Chẩn đoán hình ảnh
Bất chấp những thách thức về địa lý, giải pháp công nghệ chẩn đoán hình ảnh đẩy nhanh tốc độ chụp X-Quang, chụp CT, giúp đẩy nhanh hơn tốc độ truyền các dữ liệu y tế này đến bất cứ một chuyên khoa cụ thể nào. Công nghệ chẩn đoán hình ảnh được hỗ trợ thuận lợi hơn, đặc biệt trong điều kiện bệnh viện tuyến tỉnh chưa đủ chuyên môn để chẩn đoán.
Cụ thể hơn, bệnh viện hoặc trung tâm y tế sẽ thực hiện chụp tia X cho bệnh nhân, sau đó truyền trực tiếp lên một khoa chuyên khoa tại bệnh viện trung ương cách đó ngàn km, sau đó, sẽ nhận lại kết quả phân tích chỉ trong vòng vài giờ. Công nghệ chẩn đoán hình ảnh hỗ trợ giảm thiểu những thủ tục chuyển giao dữ liệu y tế trung gian truyền thống thủ công và mất nhiều thời gian.
Chuyển đổi số góp phần hoàn thiện hệ sinh thái y tế
Việc khám chữa từ xa không có nghĩa rằng trong tương lai bệnh nhân sẽ hoàn toàn không có liên hệ gặp mặt trực tiếp với các bác sĩ. Là một trong những ngành tăng trưởng mạnh mẽ và quan trọng nhất, ngành y tế và chăm sóc sức khỏe nói chung cần tập trung mạnh mẽ trong vào hai yếu tố chuyển đổi công nghệ và chuyển đổi con người.
Việc đơn thuần áp dụng các giải pháp công nghệ được kể trên mới chỉ là thực hiện chuyển đổi công nghệ, là một phần của quá trình chuyển đổi số. Để chuyển đổi con người, các lãnh đạo trong ngành y tế và chăm sóc sức khỏe cần đào tạo nhân viên mình thích ứng với các giải pháp công nghệ số, môi trường số hóa nhằm mang lại nhiều giá trị trong chính nội bộ y tế cũng như cho các bệnh nhân đến khám chữa trị.
Chuyển đổi số hoàn thiện trong ngành y tế không chỉ giúp giải quyết những vấn đề tồn đọng trong việc khám chữa, mà còn khiến việc quản lý dữ liệu bệnh nhân trở nên dễ dàng hơn. Toàn bộ lịch sử, dữ liệu chuyên giao, thu thập đều được lưu trữ dưới dạng hồ sơ điện tử điện toán đám mây, hệ thống IoT trong lĩnh vực y tế giúp nguồn dữ liệu trở nên dày dặn phong phú nhưng luôn được sắp xếp mạch lạc, dễ theo dõi.
Ngoài ra, chuyển đổi số toàn diện giúp tối ưu hóa chi phí khám chữa mà không ảnh hưởng đến chất lượng chẩn đoán, khám chữa được nhiều bệnh nhân hơn mà không làm tăng chi phí sinh hoạt cho các bệnh viện và trung tâm y tế. Từ đó, mở ra hàng loạt các cơ hội và sáng kiến mô hình kinh doanh mới, với tư duy chuyển đổi con người linh hoạt cùng với các công nghệ hiện đại được ứng dụng, sẽ đáp ứng được những nhu cầu thay đổi liên tục giữa cung và cầu trong xã hội.
Khi hệ sinh thái hỗ trợ ngày một trở nên hoàn thiện hơn, các mô hình khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe từ xa sẽ dần trở nên phổ biến và thay thế hình thức truyền thống. Người bệnh sẽ chỉ cần tới các cơ sở y tế trong trường hợp thật sự cần thiết, đòi hỏi sự can thiệp từ hệ thống chuyên môn. Chăm sóc sức khỏe từ xa sẽ là mô hình kinh doanh trong tương lai ngành y tế nhằm hiện thực hóa sự phát triển từ “trị bệnh” tới “chăm sóc sức khỏe” và “lối sống lành mạnh”.
Nguồn tham khảo
(1) Business Monitor International. 2018. Vietnam Healthcare and Pharmaceutical report– Q2 2018.
(2) Đại biểu đoàn ĐBQH. 2019. Nhân dân. Đưa chỉ tiêu bác sĩ và điều dưỡng vào bộ chỉ tiêu phát triển kinh tế – xã hội.
