Bất bình đẳng giới trong tuyển dụng vẫn còn là vấn đề phổ biến trên toàn cầu. Theo nghiên cứu từ McKinsey, phụ nữ chỉ chiếm 38% số nhân sự ở các cấp quản lý toàn cầu, trong khi con số này ở cấp lãnh đạo cao cấp chỉ là 21% phản ánh rõ rệt sự thiếu công bằng trong việc thăng tiến, xuất phát từ định kiến giới ngay từ các bước đầu tiên của quy trình tuyển dụng (1).
Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong các hoạt động tuyển dụng không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình mà còn mang lại cơ hội cải thiện tính công bằng. Từ việc loại bỏ định kiến vô thức đến tối ưu hóa chiến lược đa dạng giới, AI sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc mang đến những cơ hội công bằng cho phụ nữ và nam giới ở mọi lĩnh vực.
1. Định kiến vô thức trong quá trình tuyển dụng
1.1. Khái niệm định kiến vô thức trong bất bình đẳng giới
Định kiến vô thức là những phán đoán tự động, không có ý thức và dựa trên những quan điểm đã hình thành từ trước. Trong quá trình tuyển dụng, điều này xảy ra khi nhà tuyển dụng vô tình ưu tiên hoặc loại bỏ ứng viên dựa trên các yếu tố không liên quan đến năng lực thực sự, như giới tính, tuổi tác, hoặc ngoại hình.
Ví dụ, một nhà tuyển dụng có thể có định kiến rằng nam giới phù hợp hơn trong các vị trí kỹ thuật, trong khi nữ giới sẽ phù hợp hơn với các công việc chăm sóc khách hàng, dù thực tế năng lực của hai nhóm này có thể ngang nhau. Những phán đoán này không chỉ không công bằng mà còn làm giảm khả năng tiếp cận với những ứng viên tiềm năng và tài năng thực sự.
Hậu quả là nhiều ứng viên tiềm năng có thể bị loại bỏ không công bằng, dẫn đến việc tổ chức bỏ lỡ những nhân viên tài năng chỉ vì họ không phù hợp với các khuôn mẫu. Để khắc phục, nhiều công ty đã áp dụng các giải pháp như sử dụng AI trong quá trình tuyển dụng và triển khai chương trình đào tạo nhận thức về thiên vị nhằm đưa ra quyết định dựa trên năng lực thực sự của ứng viên.
1.2. Sự tác động từ AI
AI có thể giúp phát hiện và loại bỏ những thiên kiến này. Bằng cách phân tích dữ liệu lớn từ quy trình tuyển dụng, AI có thể xác định các yếu tố thiên kiến, từ cách viết mô tả công việc đến quá trình sàng lọc hồ sơ.
Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng các từ ngữ nhất định trong mô tả công việc có thể làm giảm khả năng thu hút ứng viên nữ. AI có thể phân tích và đề xuất thay đổi ngôn ngữ để đảm bảo rằng các thông báo tuyển dụng được viết bằng ngôn ngữ trung lập về giới. Textio – một nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) được thiết kế để tối ưu hóa ngôn ngữ trong các tài liệu và mô tả công việc, có thể phân tích hàng ngàn thông tin tuyển dụng và phát hiện các từ ngữ thiên vị, từ đó cải thiện sự công bằng trong quá trình tuyển dụng (2)
2. AI giúp quy trình sàng lọc hồ sơ ứng viên trở nên công bằng hơn
Không chỉ dừng lại ở việc loại bỏ thiên kiến trong mô tả công việc, AI còn có khả năng tối ưu hóa quy trình sàng lọc ứng viên. AI có thể phân tích thông tin ứng viên dựa trên các yếu tố như kinh nghiệm, kỹ năng và học vấn, mà không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như giới tính, tuổi tác, hay ngoại hình.
Một trong những ưu điểm của AI là khả năng sử dụng dữ liệu lớn để xác định ứng viên phù hợp một cách nhanh chóng và chính xác hơn. Ví dụ, các công cụ tuyển dụng AI có thể tự động hóa quy trình đánh giá hồ sơ và đề xuất những ứng viên có kỹ năng phù hợp nhất, mà không để thiên kiến vô thức ảnh hưởng đến quyết định tuyển dụng.
Một nghiên cứu từ Harvard Business Review cho thấy rằng, AI có thể giảm thiểu thiên kiến giới tính trong quá trình tuyển chọn ứng viên bằng cách tự động hóa quá trình đánh giá và loại bỏ yếu tố con người khỏi các giai đoạn ban đầu của quy trình tuyển dụng. Điều này giúp đảm bảo rằng các ứng viên được đánh giá dựa trên kỹ năng và kinh nghiệm thực sự của họ, chứ không phải các yếu tố cá nhân không liên quan (3)
Một ví dụ nổi bật về cách AI có thể tăng cường sự đa dạng giới tính trong quy trình tuyển dụng đến từ Unilever, khi công ty này tích hợp các công cụ AI như Pymetrics và HireVue. Pymetrics sử dụng các trò chơi dựa trên khoa học thần kinh để đánh giá các đặc điểm về nhận thức và cảm xúc của ứng viên, trong khi HireVue sử dụng AI để phân tích các cuộc phỏng vấn video đã ghi lại, dựa trên các thuộc tính như ngôn ngữ, cử chỉ và giọng điệu.
Bằng cách tập trung vào các tiêu chí khách quan dựa trên dữ liệu, Unilever đã giảm thiểu đáng kể thiên vị từ con người.
Kết quả của việc áp dụng AI này, Unilever đã tăng 16% sự đa dạng giới trong số các nhân viên mới được tuyển dụng, đặc biệt là nhiều ứng viên nữ đã được chọn cho các vị trí mà trước đây ít có sự cân bằng giới tính. Đồng thời, công ty cũng đạt được giảm 90% thời gian tuyển dụng, tiết kiệm hơn 1 triệu bảng Anh và 90,000 giờ tuyển dụng mỗi năm nhờ vào việc cải thiện hiệu quả quy trình (4)
3. AI cải thiện đa dạng giới tính trong vai trò lãnh đạo
Một trong những thách thức lớn nhất đối với nhiều doanh nghiệp là cải thiện tỷ lệ nữ giới trong các vị trí lãnh đạo cấp cao. Mặc dù nhiều doanh nghiệp đã nhận thức được tầm quan trọng của sự đa dạng trong ban lãnh đạo, nhưng việc thực hiện còn gặp nhiều khó khăn.
AI có thể giúp các doanh nghiệp giải quyết vấn đề này bằng cách phân tích dữ liệu tuyển dụng và xác định những yếu tố cản trở sự thăng tiến của nữ giới trong các vị trí lãnh đạo. Theo báo cáo từ McKinsey & Company, các doanh nghiệp có sự đa dạng giới tính trong đội ngũ lãnh đạo thường có hiệu suất tốt hơn. Cụ thể, các doanh nghiệp có tỷ lệ nữ giới cao trong ban lãnh đạo có thể tăng lợi nhuận lên đến 25% (5)
AI giúp doanh nghiệp tìm ra những cơ hội để cải thiện đa dạng giới tính, bằng cách phân tích dữ liệu từ các chiến dịch tuyển dụng và đánh giá sự thành công của các ứng viên nữ trong quá khứ. Bằng cách sử dụng AI để phân tích dữ liệu lịch sử và xu hướng tuyển dụng, các doanh nghiệp có thể xây dựng các chiến lược tuyển dụng nhằm tăng cường sự hiện diện của nữ giới trong các vai trò lãnh đạo.
Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp đạt được sự cân bằng giới trong đội ngũ lãnh đạo, mà còn cải thiện hiệu suất và tăng cường sự đa dạng trong tư duy và quyết định
AssessFirst là một công ty chuyên cung cấp giải pháp tuyển dụng dựa trên AI, tập trung vào việc dự đoán hiệu suất làm việc của ứng viên thông qua các yếu tố như tính cách, động lực và khả năng lý luận. Thay vì chỉ dựa vào các yếu tố truyền thống như bằng cấp hay kinh nghiệm, AssessFirst sử dụng các mô hình dự đoán nhằm giảm thiểu sự thiên vị trong quá trình tuyển dụng, đặc biệt là liên quan đến giới tính.
Các công cụ của AssessFirst giúp các doanh nghiệp tuyển dụng dựa trên tiềm năng và sự phù hợp với công việc, giúp tăng cường sự công bằng và bình đẳng giới. Một trong những case study tiêu biểu là công ty Spencer Ogden, đã cải thiện 22% sự đa dạng giới sau khi áp dụng giải pháp AI từ AssessFirst, giúp đẩy nhanh 30% quá trình tuyển dụng và đạt được sự cân bằng giới tính tốt hơn (6)
4. Chatbot AI và AI tự động hóa hỗ trợ quy trình tuyển dụng
Chatbot AI và công nghệ tự động hóa đang trở thành những công cụ thiết yếu trong quy trình tuyển dụng hiện đại. Những công nghệ này giúp tự động hóa các nhiệm vụ quan trọng như sàng lọc ứng viên, trả lời các câu hỏi thường gặp, và thực hiện các cuộc phỏng vấn sơ bộ. Bằng cách này, AI giúp giảm thiểu các thiên vị vốn tồn tại trong quá trình tuyển dụng, đặc biệt là các thiên vị liên quan đến giới tính, chủng tộc hay tuổi tác.
Chatbot AI tương tác với ứng viên thông qua các câu hỏi được lập trình trước, trong khi các thuật toán AI phân tích phản hồi và đánh giá dựa trên kỹ năng và tiềm năng của ứng viên, thay vì các yếu tố nhân khẩu học như giới tính hay xuất thân. Điều này đảm bảo rằng các quyết định tuyển dụng dựa trên năng lực thực sự của ứng viên, từ đó tạo ra một quy trình tuyển dụng công bằng và khách quan hơn.
Tata Communications là một công ty hàng đầu toàn cầu trong lĩnh vực dịch vụ viễn thông và công nghệ, cung cấp các giải pháp kỹ thuật số cho nhiều doanh nghiệp trên toàn thế giới. Tata Communications đã triển khai nền tảng Eightfold AI với mục tiêu loại bỏ thiên vị giới tính trong quá trình sàng lọc hồ sơ ứng viên.
Một trong những tính năng nổi bật của nền tảng này là Candidate Masking – một công cụ ẩn thông tin cá nhân không liên quan như giới tính, tuổi tác và xuất thân giáo dục của ứng viên. Điều này giúp các nhà tuyển dụng chỉ tập trung vào kỹ năng và tiềm năng thực sự của ứng viên thay vì bị ảnh hưởng bởi các yếu tố thiên vị vô thức.
Bằng cách sử dụng chatbot và AI tự động hóa để tương tác với ứng viên và AI để phân tích phản hồi dựa trên kỹ năng và sự phù hợp thay vì giới tính, Tata Communications đã tăng 19% tỷ lệ tuyển dụng ứng viên nữ cho các vị trí vốn thường do nam giới đảm nhiệm. (6)
Việc sử dụng AI trong quá trình tuyển dụng và phát triển nhân sự đã và đang chứng minh được tiềm năng to lớn trong việc giảm thiểu bất bình đẳng giới. Từ việc loại bỏ định kiến vô thức đến việc tạo ra các cơ hội phát triển nghề nghiệp công bằng, AI không chỉ là công cụ giúp tăng cường hiệu suất mà còn thúc đẩy sự công bằng trong tổ chức. Đối với các doanh nghiệp mong muốn xây dựng môi trường làm việc đa dạng và hòa nhập hơn, việc tích hợp AI vào các quy trình nhân sự là một bước đi không thể bỏ qua.
Reference:
- McKinsey & Company. (2020). Women in the workplace.
- Digital Initiative, Harvard Business School. (n.d.). Textio.com: Reducing gender bias in hiring with AI
- Dastin, J. (2019, October). Using AI to eliminate bias from hiring. Harvard Business Review
- AI Business. (n.d.). Using AI for better talent acquisition and training
- McKinsey & Company. (2020). Diversity wins: How inclusion matters
- HR Grapevine. (n.d.). Leveraging AI to combat gender bias in hiring: A paradigm shift in recruitment
