Đối tượng, doanh nghiệp nào phải thực hiện Kiểm kê Khí nhà kính? Danh sách doanh nghiệp phải thực hiện kiểm kê Khí nhà kính

Bài viết này sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ các yêu cầu về kiểm kê khí nhà kính, từ danh mục cần kiểm kê đến những đối tượng và ngành nghề bắt buộc phải thực hiện. Đồng thời, bài viết cũng nhấn mạnh vai trò của kiểm kê khí nhà kính trong chiến lược phát triển bền vững.

1. Danh mục kiểm kê khí nhà kính gồm những khí nào

Kiểm kê khí nhà kính là quá trình đo lường và báo cáo lượng khí thải phát sinh từ các hoạt động của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định. Mục tiêu là xác định các nguồn phát thải chính để từ đó xây dựng chiến lược giảm phát thải hiệu quả.

Việc kiểm kê khí nhà kính bao gồm các loại khí nhà kính chính được quy định trong các nghị định quốc tế như Kyoto Protocol và Paris Agreement. Tại Việt Nam, các khí nhà kính được kiểm kê bao gồm:

• CO₂ (Carbon Dioxide): Phát thải từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch như than, dầu, và khí đốt.
• CH₄ (Methane): Phát sinh từ các hoạt động chăn nuôi, xử lý rác thải và khai thác dầu khí.
• N₂O (Nitrous Oxide): Xuất hiện trong nông nghiệp và quá trình công nghiệp.
• HFCs, PFCs, SF₆ (Hydrofluorocarbons, Perfluorocarbons, Sulfur Hexafluoride): Được sử dụng trong các ngành sản xuất hóa chất, điện tử và làm lạnh.

Theo Giao thức Khí nhà kính (GHG Protocol) – tiêu chuẩn quốc tế phổ biến nhất hiện nay, kiểm kê khí nhà kính thường chia thành ba phạm vi chính:

• Phạm vi 1: Phát thải trực tiếp từ các nguồn do doanh nghiệp sở hữu hoặc kiểm soát, ví dụ như khí thải từ lò hơi hoặc phương tiện vận chuyển.
• Phạm vi 2: Phát thải gián tiếp từ tiêu thụ năng lượng, chủ yếu là điện, nhiệt hoặc hơi nước mua từ bên ngoài.
• Phạm vi 3: Phát thải gián tiếp từ chuỗi cung ứng, bao gồm các hoạt động như vận chuyển, sản xuất nguyên liệu, xử lý chất thải, và hành vi tiêu dùng của khách hàng.

Tại sao cần kiểm kê khí nhà kính? Kiểm kê khí nhà kính không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ các yêu cầu pháp lý mà còn giúp họ nhận diện cơ hội tối ưu hóa chi phí, cải thiện hiệu suất vận hành và nâng cao uy tín thương hiệu.

2. Đối tượng, doanh nghiệp nào phải thực hiện Kiểm kê Khí nhà kính

Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP và Quyết định 13/2024/QĐ-TTg, yêu cầu các doanh nghiệp thuộc danh sách quy định phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Điều này nhằm đảm bảo mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính 43,5% vào năm 2030 theo cam kết tại COP26.⁽²⁾

Những doanh nghiệp bắt buộc kiểm kê khí nhà kính:

• Doanh nghiệp sản xuất lớn: Bao gồm các ngành như thép, xi măng, hóa chất, sản xuất giấy, và năng lượng – những ngành có mức phát thải cao nhất.
• Doanh nghiệp trong ngành logistics: Với lượng phát thải đáng kể từ vận chuyển và kho bãi, đây là lĩnh vực chịu sự giám sát chặt chẽ.
• Doanh nghiệp xuất khẩu: Đặc biệt là các doanh nghiệp có hoạt động thương mại với châu Âu, nơi áp dụng Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM).
• Doanh nghiệp có cổ phần nhà nước: Nằm trong nhóm chịu áp lực cao từ các quy định của chính phủ về phát triển bền vững.

Dựa trên báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, có hơn 2100 doanh nghiệp tại Việt Nam thuộc diện phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính trong năm 2025. Danh sách này bao gồm:

• Các tập đoàn sản xuất lớn
• Các doanh nghiệp năng lượng
• Các công ty xuất khẩu lớn trong ngành dệt may và thủy sản
• …

Việc thực hiện kiểm kê khí nhà kính không chỉ là tuân thủ quy định pháp lý mà còn mang lại lợi ích lớn trong việc cải thiện năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Ví dụ, các doanh nghiệp xuất khẩu sang châu Âu sẽ đối mặt với yêu cầu cung cấp báo cáo phát thải nếu không muốn bị đánh thuế carbon theo CBAM.

>>Xem chi tiết danh sách doanh nghiệp phải thực hiện kiểm kê Khí nhà kính tại đây: Quyết định số 13/2024/QĐ-TTg

3. Những rủi ro nếu doanh nghiệp không thực hiện kiểm kê khí nhà kính

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang trở thành vấn đề toàn cầu và các quy định pháp lý về môi trường ngày càng nghiêm ngặt, kiểm kê khí nhà kính không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với nhiều doanh nghiệp. Việc bỏ qua hoạt động này không chỉ khiến doanh nghiệp phải đối mặt với các rủi ro pháp lý, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng cạnh tranh, uy tín thương hiệu và quan hệ với khách hàng quốc tế.

Đặc biệt, với những quốc gia đang áp dụng các chính sách thuế carbon khắt khe như Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) của EU, việc không kiểm kê và báo cáo phát thải khí nhà kính có thể khiến doanh nghiệp gánh chịu chi phí lớn, thậm chí bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

3.1. Mất khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế

Nhiều quốc gia đã áp dụng các chính sách khuyến khích hoặc bắt buộc về giảm phát thải, ví dụ như CBAM của EU. Nếu không cung cấp được dữ liệu phát thải minh bạch, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn lớn khi xuất khẩu. Một báo cáo của Ngân hàng Thế giới (World Bank) cho thấy, ước tính các doanh nghiệp không tuân thủ CBAM có thể phải chịu mức thuế carbon lên đến 75 EUR/tấn CO₂, gây áp lực lớn về chi phí.⁽³⁾

3.2. Rủi ro pháp lý tại Việt Nam

Nghị định 06/2022/NĐ-CP đã quy định rõ ràng về trách nhiệm kiểm kê khí nhà kính của doanh nghiệp. Việc không thực hiện có thể dẫn đến các chế tài xử phạt hành chính hoặc các biện pháp mạnh tay hơn từ cơ quan quản lý nhà nước. Ngoài ra, việc không tuân thủ còn ảnh hưởng đến khả năng nhận các ưu đãi đầu tư hoặc tín dụng xanh.

3.3. Ảnh hưởng đến hình ảnh thương hiệu

Doanh nghiệp không thực hiện kiểm kê khí nhà kính hoặc bị phát hiện phát thải vượt ngưỡng quy định có thể đối mặt với phản ứng tiêu cực từ cộng đồng và nhà đầu tư. Theo một khảo sát của PwC, 82% nhà đầu tư hiện đại ưu tiên đầu tư vào các doanh nghiệp có chiến lược bền vững rõ ràng.⁽⁴⁾

4. Kiểm kê khí nhà kính – Bước đi chiến lược cho doanh nghiệp Việt

Trong bối cảnh các doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực ngày càng lớn từ chính phủ, nhà đầu tư và người tiêu dùng về trách nhiệm môi trường, kiểm kê khí nhà kính đã trở thành một yếu tố không thể thiếu trong chiến lược phát triển bền vững. Đây không chỉ là một yêu cầu để tuân thủ pháp luật mà còn là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín thương hiệu, cải thiện hiệu quả hoạt động, và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe.

Việc đo lường và quản lý lượng phát thải không chỉ là cách doanh nghiệp bảo vệ môi trường, mà còn tạo lợi thế cạnh tranh lớn trên thị trường toàn cầu, đặc biệt trong các ngành xuất khẩu như sản xuất và logistics

• Nâng cao uy tín thương hiệu: Theo khảo sát của Nielsen, 81% người tiêu dùng trên toàn cầu mong muốn các doanh nghiệp có trách nhiệm với môi trường. Việc minh bạch thông tin phát thải giúp doanh nghiệp xây dựng lòng tin với khách hàng và đối tác⁽⁵⁾
• Tăng cường hiệu quả vận hành: Kiểm kê khí nhà kính giúp doanh nghiệp nhận diện các nguồn phát thải lãng phí, từ đó tối ưu hóa quy trình sản xuất và vận hành.
• Tuân thủ các quy định quốc tế: Không chỉ tại Việt Nam, nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đang yêu cầu doanh nghiệp thực hiện kiểm kê khí nhà kính như một phần của chính sách thương mại. Ví dụ, Hoa Kỳ và Nhật Bản đều có các yêu cầu nghiêm ngặt về báo cáo phát thải.

Kiểm kê khí nhà kính không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam. Đây không chỉ là trách nhiệm với môi trường mà còn là cơ hội để nâng cao hiệu quả kinh doanh và sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Reference:

1. World Meteorological Organization (WMO). (n.d.). Four key climate change indicators break records in 2021
2. Trung tâm SCEM. (n.d.). Việt Nam phấn đấu giảm 43,5% tổng lượng phát thải khí nhà kính vào 2030.
3. Tuổi Trẻ. (2023, November 5). Ứng phó thuế carbon: Giải pháp trước mắt và lâu dài.
4. Thị trường tài chính tiền tệ. (2021, November 9). PwC: ESG là ưu tiên hàng đầu của các nhà đầu tư toàn cầu.
5. Brands Vietnam. (2023, April 22). Hưởng ứng ngày Trái Đất: Cùng quảng cáo ngoài trời góp sức bảo vệ môi trường.